Trong bối cảnh toàn cầu hóa, việc hợp tác kinh doanh với các đối tác nước ngoài ngày càng trở nên phổ biến. Tuy nhiên, do sự khác biệt về pháp luật, ngôn ngữ, văn hóa và tập quán thương mại, quá trình ký hợp đồng với đối tác nước ngoài tiềm ẩn không ít rủi ro. Để đảm bảo quyền lợi và hạn chế tranh chấp, các doanh nghiệp và cá nhân cần nắm rõ những lưu ý pháp lý quan trọng dưới đây.
Xác minh tư cách pháp lý của đối tác
Trước khi ký hợp đồng, việc đầu tiên cần làm là kiểm tra tư cách pháp lý của đối tác nước ngoài:
- Đối tác có đăng ký kinh doanh hợp pháp hay không?
- Người đại diện ký hợp đồng có thẩm quyền không?
- Công ty đang hoạt động bình thường hay đang gặp rắc rối pháp lý, tài chính?
Bạn có thể yêu cầu cung cấp giấy phép kinh doanh, giấy ủy quyền hoặc tra cứu thông tin doanh nghiệp tại nước sở tại. Nếu cần, hãy nhờ đến dịch vụ luật sư quốc tế hoặc công ty kiểm toán độc lập để hỗ trợ xác minh.
Ngôn ngữ hợp đồng
Một trong những lỗi thường gặp là không thống nhất rõ ràng ngôn ngữ sử dụng trong hợp đồng. Hợp đồng quốc tế thường được viết song ngữ (ví dụ: tiếng Việt và tiếng Anh), trong đó phải ghi rõ:
- Bản nào là bản chính thức để áp dụng khi có tranh chấp?
- Có bản dịch công chứng nếu cần thiết?
Nên sử dụng một ngôn ngữ mà cả hai bên đều hiểu rõ, và nếu là song ngữ, cần đảm bảo nội dung của cả hai bản phải đồng nhất tuyệt đối.
Luật áp dụng và cơ quan giải quyết tranh chấp
Đây là một trong những điều khoản quan trọng nhất trong hợp đồng quốc tế.
- Nếu xảy ra tranh chấp, sẽ áp dụng pháp luật nước nào?
- Tranh chấp sẽ được giải quyết tại toà án Việt Nam, toà án nước ngoài hay trọng tài thương mại quốc tế?
Bạn nên ưu tiên lựa chọn trọng tài quốc tế (ví dụ: ICC, SIAC, VIAC…) vì có tính trung lập, hiệu quả và linh hoạt. Tuy nhiên, nếu bạn là bên yếu thế, cần cân nhắc kỹ lưỡng và tham khảo ý kiến luật sư thương mại quốc tế trước khi đồng ý.
Điều khoản thanh toán và kiểm soát rủi ro tài chính
Với đối tác nước ngoài, vấn đề thanh toán càng cần được quy định chi tiết để tránh rủi ro:
- Hình thức thanh toán: chuyển khoản ngân hàng, thư tín dụng (L/C), tiền mặt…
- Đồng tiền thanh toán: USD, EUR, hay nội tệ?
- Thời hạn thanh toán, điều kiện thanh toán từng đợt.
- Chế tài khi chậm thanh toán hoặc không thanh toán.
Ngoài ra, nên áp dụng các biện pháp bảo đảm như ký quỹ, bảo lãnh ngân hàng hoặc giữ lại một phần thanh toán cho đến khi hoàn tất nghĩa vụ.
Điều khoản về bất khả kháng
Trong thương mại quốc tế, các yếu tố như thiên tai, dịch bệnh, chiến tranh, lệnh cấm vận… có thể ảnh hưởng lớn đến việc thực hiện hợp đồng. Do đó, điều khoản “bất khả kháng” cần được soạn thảo kỹ lưỡng, bao gồm:
- Liệt kê rõ các trường hợp được coi là bất khả kháng.
- Nghĩa vụ thông báo của bên bị ảnh hưởng.
- Thời gian kéo dài thực hiện hợp đồng hoặc quyền chấm dứt nếu bất khả kháng kéo dài.
Điều khoản này không chỉ giúp bảo vệ các bên khỏi trách nhiệm pháp lý mà còn tránh được các tranh chấp không đáng có.
Quyền sở hữu trí tuệ và bảo mật thông tin
Nếu hợp đồng liên quan đến công nghệ, thương hiệu, bản quyền… cần quy định rõ:
- Bên nào giữ quyền sở hữu trí tuệ?
- Có được phép sử dụng, chuyển giao, đăng ký hay không?
- Điều khoản bảo mật thông tin: giới hạn nội dung, thời gian, trách nhiệm khi rò rỉ.
Đây là vấn đề đặc biệt quan trọng với các hợp đồng liên quan đến công nghệ cao, phần mềm, sáng chế…
Quy định về thuế và chi phí liên quan
Việc ký hợp đồng với đối tác nước ngoài còn kéo theo các nghĩa vụ thuế như:
- Thuế thu nhập doanh nghiệp đối với phần thu nhập phát sinh tại Việt Nam.
- Thuế nhà thầu nước ngoài.
- Chi phí vận chuyển, hải quan, bảo hiểm quốc tế…
Tùy theo từng loại hợp đồng, bạn cần xác định rõ ai là người chịu chi phí, tránh để phát sinh tranh chấp hoặc gánh nặng tài chính không lường trước.
Ký kết và công chứng hợp đồng
Dù là hợp đồng quốc tế, bạn vẫn cần tuân thủ các quy định ký kết hợp đồng:
- Người ký có thẩm quyền và đại diện hợp pháp.
- Có thể cần công chứng, hợp pháp hóa lãnh sự bản hợp đồng hoặc giấy tờ liên quan.
- Hợp đồng có thể được ký trực tiếp hoặc qua phương thức điện tử (nếu được thỏa thuận).
Việc này không chỉ đảm bảo giá trị pháp lý của hợp đồng mà còn giúp bạn dễ dàng sử dụng làm chứng cứ trong trường hợp có tranh chấp.
Lưu ý khi có tranh chấp xảy ra với đối tác nước ngoài
Trong trường hợp phát sinh mâu thuẫn, bạn cần:
- Giữ toàn bộ hồ sơ, tài liệu liên quan: hợp đồng, email, biên bản họp, thanh toán…
- Áp dụng đúng trình tự giải quyết tranh chấp đã thỏa thuận trong hợp đồng.
- Hạn chế tự ý hành động mà không có cơ sở pháp lý rõ ràng.
- Tham khảo ý kiến luật sư chuyên về hợp đồng quốc tế để đưa ra phương án phù hợp.
Việc ký hợp đồng với đối tác nước ngoài mang lại nhiều cơ hội nhưng cũng đi kèm những rủi ro pháp lý đáng kể. Để bảo vệ quyền lợi và tránh tranh chấp, bạn cần lưu ý kỹ các vấn đề như ngôn ngữ, pháp luật áp dụng, phương thức thanh toán, quyền sở hữu trí tuệ và giải quyết tranh chấp. Quan trọng hơn cả, hãy luôn chủ động tham khảo ý kiến luật sư để đảm bảo hợp đồng được xây dựng chặt chẽ, phù hợp pháp luật và giảm thiểu tối đa rủi ro trong quá trình hợp tác xuyên biên giới.
Xem thêm: