Thừa kế tài sản hợp pháp là một vấn đề pháp lý quan trọng trong đời sống mỗi cá nhân, đặc biệt khi có sự chuyển giao tài sản từ người đã mất cho người còn sống. Năm 2025, một số quy định mới về thừa kế trong Bộ luật Dân sự đã được sửa đổi và bổ sung, giúp quá trình phân chia tài sản minh bạch, công bằng và phù hợp hơn với thực tế xã hội. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ quy định mới về thừa kế tài sản hợp pháp cũng như cách phân chia tài sản theo pháp luật.
Thừa kế tài sản hợp pháp là gì?
Thừa kế tài sản hợp pháp là việc chuyển quyền sở hữu tài sản từ người đã mất (người để lại di sản) cho người thừa kế theo quy định của pháp luật hoặc theo di chúc. Tài sản hợp pháp bao gồm bất động sản, động sản, tiền, cổ phiếu, quyền sử dụng đất… mà người mất đã sở hữu hợp pháp trước khi qua đời.
Việc phân chia tài sản thừa kế cần được thực hiện đúng theo quy định pháp luật để tránh tranh chấp và bảo đảm quyền lợi cho các bên liên quan.
Những điểm mới trong quy định thừa kế tài sản năm 2025
Từ năm 2025, một số điểm mới quan trọng trong Bộ luật Dân sự liên quan đến thừa kế được áp dụng:
Thừa kế theo di chúc điện tử
Một trong những điểm đáng chú ý là công nhận di chúc điện tử. Theo quy định mới, người lập di chúc có thể sử dụng các phương tiện điện tử như chữ ký số, tài khoản ngân hàng số, hoặc hệ thống lưu trữ dữ liệu điện tử để lập và lưu trữ di chúc. Di chúc điện tử sẽ có giá trị pháp lý như di chúc viết tay hoặc công chứng, nếu đảm bảo các điều kiện hợp pháp.
Ưu tiên bảo vệ quyền lợi của người phụ thuộc
Quy định mới nhấn mạnh đến việc bảo vệ quyền lợi của người phụ thuộc, đặc biệt là con nhỏ, người tàn tật, người cao tuổi không có khả năng lao động. Trong trường hợp không có di chúc hoặc di chúc không rõ ràng, những người phụ thuộc sẽ được ưu tiên hưởng một phần di sản hợp lý.
Tăng cường minh bạch trong phân chia di sản
Các cơ quan chức năng như Phòng công chứng, UBND cấp xã/phường, hoặc Tòa án nhân dân có quyền yêu cầu công khai tài sản, xác minh nguồn gốc và giá trị di sản. Điều này nhằm hạn chế tình trạng giấu tài sản, gây thiệt hại cho các đồng thừa kế.
Các hình thức thừa kế tài sản hợp pháp
Pháp luật hiện hành quy định hai hình thức thừa kế chính là: thừa kế theo di chúc và thừa kế theo pháp luật.
Thừa kế theo di chúc
Di chúc là sự thể hiện ý chí của người để lại tài sản, nhằm định đoạt tài sản của mình sau khi chết. Di chúc hợp pháp phải thỏa mãn các điều kiện sau:
- Người lập di chúc minh mẫn, sáng suốt tại thời điểm lập.
- Di chúc được lập tự nguyện, không bị lừa dối, ép buộc.
- Nội dung di chúc không vi phạm pháp luật, đạo đức xã hội.
- Hình thức di chúc đúng theo quy định pháp luật (bằng văn bản, công chứng hoặc điện tử).
Thừa kế theo pháp luật
Trong trường hợp không có di chúc hoặc di chúc bị tuyên vô hiệu, tài sản sẽ được chia theo quy định của pháp luật. Người thừa kế được chia theo thứ tự:
- Hàng thừa kế thứ nhất: Vợ/chồng, cha mẹ đẻ, cha mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết.
- Hàng thừa kế thứ hai: Ông bà nội, ông bà ngoại, anh chị em ruột của người chết; cháu ruột gọi người chết là ông bà.
- Hàng thừa kế thứ ba: Cụ nội, cụ ngoại; cô, dì, chú, bác, cậu ruột của người chết; cháu ruột gọi người chết là cô, chú, bác…
- Những người ở hàng thừa kế sau chỉ được nhận di sản nếu không còn ai ở hàng trước hoặc tất cả đều từ chối nhận di sản.
Quy trình phân chia thừa kế tài sản hợp pháp
Để chia tài sản thừa kế một cách hợp pháp và đúng luật, cần thực hiện theo các bước sau:
- Bước 1: Xác định di sản thừa kế: Người thực hiện thừa kế cần liệt kê toàn bộ tài sản của người đã mất, bao gồm cả nợ phải trả, các khoản nghĩa vụ tài chính khác.
- Bước 2: Xác minh người thừa kế: Xác định rõ người được hưởng di sản theo di chúc hoặc theo pháp luật. Nếu có tranh chấp, có thể yêu cầu Tòa án xác nhận quyền thừa kế.
- Bước 3: Lập văn bản thỏa thuận phân chia di sản: Nếu các đồng thừa kế thỏa thuận được về tỷ lệ, giá trị và hình thức phân chia tài sản thì lập văn bản phân chia, có công chứng hoặc chứng thực tại cơ quan có thẩm quyền.
- Bước 4: Kê khai và đăng ký sang tên tài sản: Sau khi phân chia, người thừa kế cần thực hiện thủ tục kê khai thuế thu nhập cá nhân và đăng ký sang tên tài sản tại cơ quan quản lý (ví dụ: Văn phòng đăng ký đất đai đối với quyền sử dụng đất).
Một số lưu ý khi phân chia thừa kế tài sản
- Trong trường hợp có tranh chấp, nên hòa giải tại UBND xã/phường trước khi khởi kiện ra Tòa.
- Người từ chối nhận di sản phải có văn bản từ chối, công chứng/chứng thực theo đúng quy định.
- Nếu người thừa kế chết trước hoặc cùng thời điểm với người để lại di sản thì không được hưởng thừa kế.
- Pháp luật quy định một số trường hợp không được hưởng thừa kế như: cố ý vi phạm pháp luật nhằm chiếm đoạt di sản, có hành vi bạo lực, ngược đãi người để lại di sản,…
Việc hiểu rõ quy định mới và cách phân chia thừa kế tài sản hợp pháp giúp mỗi cá nhân, gia đình chủ động hơn trong việc chuẩn bị, phòng tránh tranh chấp tài sản và đảm bảo quyền lợi hợp pháp cho những người thân yêu. Trong trường hợp có vướng mắc, nên tham khảo ý kiến luật sư để có hướng giải quyết đúng đắn và hiệu quả nhất.
Xem thêm: